Bij archeologische opgravingen in steden als Zwolle, Alkmaar, Dordrecht zijn spaarpotten gevonden die de vorm hebben van een moederborst. In de Middeleeuwen werd er in natura betaald, maar ook al met muntgeld. En ja, waar laat je dat geld? Vaak in een oude sok (ja, echt waar), maar een spaarpot had als voordeel dat je er niet zo makkelijk bij kon. Het was eigenlijk een soort kluisje. De moederborst was in die tijd symbool voor overvloed en welvaart, leven geven, toekomst en vruchtbaarheid. Hoe mooi….
Later, zo ongeveer eind 16e eeuw, kwamen het spaarvarken en ook wel de spaarhaan in de mode. De moederborst was voor pottenbakkers veel makkelijker om te maken, het had een eenvoudiger, natuurlijker vorm. Maar ook het varken en de haan stonden symbool voor overvloed. Elke boer, klein of groot, had als het maar enigszins kon een varken, wat kippen en een haan om vet te mesten. Zo zie je maar hoe materiële welvaart gewensdroomd werd aan natuurlijke welvaart-symbolen. Ik vind het een mooi voorbeeld van het samengaan van materiële en immateriële voorspoed.
Zo zou je de Onze Lieve Vrouwe Basiliek, de Peperbus, wel kunnen noemen. Als maagdelijke moedergodin spreidt Maria haar vleugels over Zwolle uit. Ik liep gisteren de kerk in en direct viel me de ruimtelijkheid van het koor op. Er was ruimte, vrijheid en openheid, ballast viel van mijn schouders. Ik voelde me rijk, er was verdieping en vreugde. Opvallend genoeg was de Noordzee er ook, misschien omdat Maria beschermster van de zeevarenden is? Ze staat op de maansikkel, maar je kunt het maantje ook zien als de dwarsdoorsnede van een schip. Zie je wat een grote Godin ze is?
Heet ze alleen Maria of ook Demeter en Isis? ‘Vruchtbaarheid.’ Er lijkt in deze kerk wel zeker een verband te zijn met vruchtbaarheidsrituelen. Maar hoe en wat precies is me niet duidelijk. De Zon is er ook, want waarom spreekt ze anders mijn naam zo langzaam uit? Ra is de Egyptische zonnegod. Het heeft een reden.
De Godin vertelt: ‘Ik ben van alle tijden, The-ra.’
Als de basiliek de Vrouwe van de stad is, dan is de Grote of St. Michaelskerk de mannelijke pendant. In die kerk huisde vroeger het machtscentrum van de stad. Daar hadden de regenten hun eigen bank. Kerk en staat waren nog niet zo strikt gescheiden als nu. De basiliek van nu is in 1399 als kleine Maria-kapel begonnen aan haar christelijk bestaan. Of er daarvoor al een heiligdom was weet ik nog niet zeker, maar de zoektocht gaat door, want ik heb al wel aanwijzingen gekregen.
Op onderstaande tekening van Gerard ter Borch (1630) zie je helemaal links de toren van de Peperbus en iets rechts daarvan de hoge spits van de Michaelskerk. Zó dicht bij elkaar….. ja, dat gaat natuurlijk niet.
Hoewel ik het buiten de kerk, op de Ossenmarkt, bij mijn vorige bezoek niet direct een fijne sfeer vond, is dit wel het geval binnen in de kerk. Vrouwelijk, kleurig, hoog, warm… zo zou ik de sfeer wel willen omschrijven.
Wil je reageren op dit blog? Dat zou leuk zijn! Je kunt het doen via de Contactpagina.
Heb je wel eens gehoord van het fenomeen dat in oude Keltische tijden dieren voor de mens bepaalden waar zich te vestigen? Zo zijn er legendes dat ossen de plaats bepaalden waar een christelijk heiligdom moest komen. Als twee ossen ergens gingen liggen dan was dat het teken om er een kapel of kerkje te stichten. Blijkbaar is dat zo gebeurd in Nijland bij Bolsward (zie foto van de 2 stenen), Dronrijp (zie afbeelding gemeentewapen), Edam, Opitter, Heist-op-den-Berg, Hoorn op Terschelling en in Wijtwerd.
Project
Mmmm…. Hoe zit dat dan met onze eigen Peperbus, de Zwolse Onze Lieve Vrouwe Basiliek op de Ossenmarkt? Ik geloof dat ik hier een 1-vrouws onderzoeksproject van ga maken: tijdens de komende wintermaanden er zo nu en dan heen gaan om te kijken of ik onderliggende energieën kan waarnemen.
23 oktober 2019
Vandaag ben ik voor de 1e keer voor m’n project naar de Ossenmarkt gegaan. Om te ervaren wat ik er zou voelen. Nou niet veel! Ik ervoer een soort armoedige sfeer die er voor mij altijd al hangt. Wat vreemde types liepen er rond, niet allemaal prettig. Een tattoo-shop, een sekswinkel, een wat verloren bruidsmodewinkel, de achterkant van andere winkels. Lallende studenten in een café verderop. De zon scheen wel. Ik stond aan de zuidkant, dus aan de kant van de Hof van Zwolle. Ik vond het allemaal wat vreemd en kalig. Een hele grote kerk voor een te klein plein.
Wegfietsend viel mijn oog op de vroegere apotheek in de Luttekestraat met een gevelsteen met 2 dieren, het stadswapen en 2 zilveren sterren in blauw. Eromheen een bakstenen bijenkorf / dobbelsteen-mozaïek. De dieren zouden runderen kunnen zijn. Een verbinding met de Mastenbroeker polder, waar ossen werden gehouden?
Oerkracht
’s Avonds werk ik dit stukje uit en komen er twee woorden in me op: ‘oerkracht’ en ‘de elite’. Oerkracht slaat sowieso op ossen, oerossen kun je ook zeggen. Maar het kan ook betrekking hebben op de kracht van de katholieke kerk om zich weer te herstellen. Na de Reformatie (1580) heeft de kerk ruim 200 jaar in deplorabele staat verkeerd. Pas in 1811 kwam er eerherstel, de kerk werd teruggegeven aan de katholieke bevolking en werd toen pas weer in gebruik genomen.
Elite
De Onze Lieve Vrouwe basiliek is tijdens het Christendom ontstaan als zelfstandige Maria kapel behorende bij de St. Michaelsparochie. Ze is met hulp van vooraanstaande Zwolse families gesticht en is ook sinds de 19e eeuw een kerk geweest voor vnl. de elite. Maarrrrr….. je kunt het woord elite ook anders bekijken: je kunt er ook de geestelijke elite mee bedoelen. Degenen die een bewust leven nastreven, die zich spiritueel ontwikkelen. Degenen die bij zichzelf te rade gaan en het beste proberen te doen, te denken en te voelen. Je begrijpt wel dat ik voor deze laatste betekenis wil gaan.
Wil je reageren op dit blog? Dat zou leuk zijn! Je kunt het doen via de Contactpagina.